Ovom uredbom propisuju se zajednički elementi procene rizika u inspekcijskom nadzoru.

Procena rizika u toku pripreme plana inspekcijskog nadzora vrši se tako što inspekcija u praćenju i analizi stanja u oblasti inspekcijskog nadzora koja je u njenom delokrugu identifikuje rizike po zakonom i drugim propisom zaštićena dobra, prava i interese, koji mogu nastati iz poslovanja ili postupanja nadziranog subjekta i, prema odgovarajućim kriterijumima, procenjuje težinu štetnih posledica i verovatnoću njihovog nastanka, tako da se dobije procenjeni stepen rizika.

U skladu sa posebnim propisima, rizike može da identifikuje organ u čijem sastavu je inspekcija ili drugi ovlašćeni organ i organizacija, uključujući ovlašćenu međunarodnu organizaciju, i o tome obaveštava inspekciju.

Identifikacija rizika uključuje utvrđivanje unutrašnjih i spoljnih uzroka rizika, uključujući glavni uzrok, i verovatnih, odnosno mogućih štetnih posledica u slučaju ostvarenja rizika, što uključuje definisanje dobara, prava i interesa koji se ostvarenjem rizika povređuju ili ugrožavaju, odnosno na koje ostvarenje rizika može da utiče nepovoljno.

Pre pristupanja proceni rizika za određene nadzirane subjekte, rizik se može proceniti za određene delatnosti ili aktivnosti, proizvode, grupu nadziranih subjekata sa zajedničkim karakteristikama ili povezane poslovnim odnosom ili na drugi način, u skladu sa delokrugom inspekcije i potrebama inspekcijskog nadzora.

Inspekcija u postupanju iz ovog člana uzima u obzir stručna mišljenja i raspoložive naučne dokaze.

Kriterijumi za težinu i verovatnoću nastanka štetnih posledica, koji su utvrđeni u Zakonu o inspekcijskom nadzoru, konkretizuju se i prilagođavaju pojedinačnim oblastima inspekcijskog nadzora.

Zavisno od oblasti inspekcijskog nadzora, mogu se koristiti i drugi propisani kriterijumi (posebni kriterijumi), kao i podkriterijumi u okviru kriterijuma.

Koordinaciona komisija razmatra i daje mišljenje na predloge podzakonskih propisa kojima se uređuju pitanja kriterijuma za procenu rizika.

Za svaki kriterijum za procenu težine štetnih posledica i verovatnoće njihovog nastanka daje se određeni broj bodova, u rasponu od najmanjeg do najvećeg utvrđenog broja bodova, a srazmerno uticaju i veličini, i dodeljuje ponder utvrđen u skladu sa značajem kriterijuma, tako da se za svaki kriterijum dobije numerička vrednost iskazana u bodovima.

Numeričke vrednosti težine štetnih posledica, verovatnoće njihovog nastanka i stepena rizika iskazuju se u bodovima.

Numerička vrednost težine štetnih posledica dobija se množenjem numeričkih vrednosti za kriterijume prirode štetnih posledica i obima štetnih posledica.

Numerička vrednost verovatnoće nastanka štetnih posledica dobija se množenjem numeričkih vrednosti za kriterijume ove verovatnoće.

Numerička vrednost stepena rizika dobija se množenjem numeričkih vrednosti težine štetnih posledica i verovatnoće njihovog nastanka.

Procenjeni stepen rizika dobija se kada se utvrdi kom stepenu rizika, prema pravilnikom, odnosno uputstvom definisanim rasponima u broju bodova za svaki stepen, pripada njegova numerička vrednost.

Procena rizika tehnički se vrši korišćenjem softverskih alata i informacija i podataka iz funkcionalnog jedinstvenog informacionog sistema u cilju efikasnog vršenja inspekcijskog nadzora.

U proceni rizika mogu se koristiti i: informacije i podaci iz dostupnih domaćih, inostranih i međunarodnih baza informacija i podataka, uključujući sisteme brzog obaveštavanja i uzbunjivanja; informacije i podaci dobijeni praćenjem i analizom stanja u oblasti inspekcijskog nadzora; informacije i podaci dobijeni od drugih inspekcija i drugih ovlašćenih organa i organizacija, uključujući ovlašćene međunarodne organizacije; procene rizika koju je sačinilo nadležno, odnosno ovlašćeno stručno telo, stručna grupa (stručni savet i dr.) ili organizacija, odnosno ovlašćeno stručno lice i njihova stručna i naučna mišljenja, nalazi i izveštaji; izveštaji o samoproveri ispunjenosti zahteva iz kontrolne liste i samoproceni rizika koje su sačinili i dostavili nadzirani subjekti; druge dostupne informacije i podaci.

Nadzirani subjekti sačinjavaju izveštaj o samoproveri ispunjenosti zahteva iz kontrolne liste i samoproceni rizika prema svom najboljem znanju, umeću i pravilima struke, postupajući sa dužnom pažnjom, savesno i pošteno.

Izveštaj iz stava 1. ovog člana ne zamenjuje niti isključuje postupanje inspektora u skladu sa zakonom i drugim propisom, niti nalaze inspekcijskog nadzora.

Lažno prikazivanje ili prikrivanje činjenica u izveštaju iz stava 1. ovog člana, u cilju dovođenja inspekcije u zabludu u pogledu ispunjenosti zahteva iz kontrolne liste i procene rizika kod nadziranog subjekta, podleže pravnim posledicama zbog sastavljanja isprave neistinite sadržine radi dovođenja nadležnog organa u zabludu i stavljanja nadziranog subjekta u povoljniji položaj. Pravne posledice uključuju povećanje verovatnoće nastanka štetnih posledica u okviru procene rizika kod tog nadziranog subjekta.

Procenu rizika u toku pripreme plana inspekcijskog nadzora i pre inspekcijskog nadzora vrše inspektori, odnosno posebna organizaciona jedinica unutar inspekcije ili organa u čijem sastavu je inspekcija, odnosno zaposleni koji su na to ovlašćeni.

Kako bi procena rizika u najvećoj mogućoj meri odgovarala stvarnom stanju rizika, inspekcija u toku pripreme plana inspekcijskog nadzora i pre inspekcijskog nadzora može koristiti korektivni faktor u proceni rizika, definisan na osnovu raspoloživih informacija i podataka, stručnih, naučnih i tehničkih mišljenja, dostignuća i saznanja i svojih znanja i iskustava.

Korektivni faktor u proceni rizika treba koristiti kada se osnovano smatra da procenjeni stepen rizika iskazan u bodovima ne odgovara stvarnom stanju rizika, kao i kada nije moguće obezbediti odgovarajuće informacije i podatke za sve kriterijume.

Raspoložive informacije i podaci, stečeno znanje i iskustvo inspekcije iz stava 1. ovog člana uključuju i prethodne procene rizika kod drugih subjekata koji obavljaju delatnost ili vrše aktivnost u istoj ili srodnoj oblasti u kojoj to čini nadzirani subjekat ili to čine na istoj teritoriji, kod kojih postoji sledljivost u poslovanju određenim predmetima (faze koje mogu da obuhvataju proizvodnju, uvoz, preradu, doradu, obradu, distribuciju, promet, potrošnju ili korišćenje, izvoz, uništavanje itd.) ili koji imaju druge zajedničke karakteristike od značaja za procenu rizika i vršenje inspekcijskog nadzora.

Korišćenje korektivnog faktora u proceni rizika obrazlaže se u planu inspekcijskog nadzora, odnosno u nalogu za inspekcijski nadzor.

Procenu rizika u toku inspekcijskog nadzora inspektor, odnosno službeno lice ovlašćeno za vršenje inspekcijskog nadzora vrši pomoću kontrolne liste.

Procena rizika u toku inspekcijskog nadzora vrši se i procenom spremnosti i sposobnosti nadziranog subjekta da obezbedi zakonitost i bezbednost svog poslovanja i postupanja i da otkloni ili umanji verovatnoću nastanka i verovatnu težinu štetnih posledica, na osnovu raspoloživih informacija i podataka, neposrednog opažanja, znanja i iskustva inspektora, odnosno službenog lica ovlašćenog za vršenje inspekcijskog nadzora, kao i upotrebom drugih metoda i tehnika koje se koriste u inspekcijskom nadzoru.

Ako se stepen rizika procenjen u toku inspekcijskog nadzora razlikuje u odnosu na stepen rizika procenjen u toku pripreme plana inspekcijskog nadzora, odnosno pre inspekcijskog nadzora, to se posebno obrazlaže u zapisniku o inspekcijskom nadzoru.

Prethodno procenjeni stepen rizika usklađuje se sa stepenom rizika procenjenim u toku inspekcijskog nadzora.

Inspekcija, po potrebi, a najmanje jednom godišnje, analizira rezultate izvršenih inspekcijskih nadzora i stručna, naučna i tehnička mišljenja, dostignuća i saznanja u oblasti inspekcijskog nadzora i procene rizika, radi utvrđivanja pouzdanosti i podobnosti kriterijuma.

Inspekcija je ovlašćena da inicira uvođenje novih ili brisanje, odnosno izmene i dopune postojećih kriterijuma.

Inspekcija je ovlašćena da predloži Koordinacionoj komisiji iniciranje mera koje se odnose na pitanja u vezi sa softverskim rešenjima za procenu rizika u okviru funkcionalnog jedinstvenog informacionog sistema u cilju efikasnog vršenja inspekcijskog nadzora.

Na osnovu procene rizika, inspekcija upravlja rizikom izričući srazmerne upravne mere upravljene prema nadziranom subjektu i delujući preventivno i korektivno, što uključuje slučajeve kada se utvrdi da postoje rani znaci verovatnoće nastanka štetnih posledica, kao i kada je potrebno preduzeti mere upravljanja rizikom u skladu sa načelom predostrožnosti utvrđenim posebnim zakonom.

Inspekcija, u skladu sa zakonom, obaveštava nadziranog subjekta i zainteresovane strane o procenjenom stepenu rizika.

Do uspostavljanja funkcionalnog jedinstvenog informacionog sistema u cilju efikasnog vršenja inspekcijskog nadzora, procena rizika u toku tehnički se vrši korišćenjem: informacija i podataka iz postojećih sistema i dostupnih domaćih, inostranih i međunarodnih baza informacija i podataka, uključujući sisteme brzog obaveštavanja i uzbunjivanja; informacija i podataka dobijenih praćenjem i analizom stanja u oblasti inspekcijskog nadzora; informacija i podataka dobijenih od drugih inspekcija i drugih ovlašćenih organa i organizacija, uključujući ovlašćene međunarodne organizacije; procena rizika koje su sačinila nadležna, odnosno ovlašćena stručna tela, stručne grupe (stručni saveti i dr.) i organizacije, odnosno ovlašćena stručna lica i njihovih stručnih i naučnih mišljenja, nalaza i izveštaja; izveštaja o samoproveri ispunjenosti zahteva iz kontrolne liste i samoproceni rizika koje su sačinili i dostavili nadzirani subjekti; drugih dostupnih informacija i podataka.

Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjuje se od 30. aprila 2016. godine.